CUKRZYCA CIĄŻOWA – WSZYSTKO CO MUSISZ WIEDZIEĆ

Dziś (14 listopada) obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy. Chorobę tą dzielimy na 3 główne typy: Cukrzycę typu I, typu II oraz Cukrzycę Ciążową. I o tej właśnie dziś kilka słów.

Cukrzyca ciążowa to najczęstsze powikłanie metaboliczne w ciąży, szacuje się, że w Europie dotyka 1 na 20 kobiet.

Są oczywiście kobiety, które chorowały na cukrzycę już przed zajściem w ciążę – mówimy wtedy o cukrzycy w ciąży. O cukrzycy ciążowej mówimy jednak wówczas, gdy zaburzenia tolerancji glukozy pojawiły się dopiero w czasie ciąży. Jest to najczęściej stan przejściowy, który mija po jakimś czasie po porodzie.

Jakie są czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej?

• ciąża po 35. roku życia,
• nadwaga lub otyłość,
• nadciśnienie tętnicze,
• insulinooporność,
• PCOS (zespół policystycznych jajników),
• przypadki cukrzycy typu 2. w rodzinie,
• zdiagnozowana cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,
• wcześniejsze porody dzieci o masie urodzeniowej powyżej 4 kg,
• urodzenie noworodka z wadą rozwojową,
• zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie,
• wielorództwo.

Jakie konsekwencje dla dziecka niesie za sobą cukrzyca ciążowa matki?

Podwyższony poziom glikemii we krwi przyszłej mamy wiąże się z tym, że do płodu trafia więcej glukozy niż powinno. To oczywiście może nieść ze sobą pewne konsekwencje.

• makrosomia płodu, czyli nadmierny wzrost dziecka
• ryzyko urazów okołoporodowych, konieczność cesarskiego cięcia
• hipoglikemia, czyli zbyt niskipoziomu glukozy we krwi u dziecka zaraz po narodzinach

Dlaczego tak się dzieje? U kobiet z cukrzycą ciążową, dziecko otrzymuje większą ilość glukozy w czasie ciąży co przekłada się na jego większą produkcją insuliny. Po porodzie nie jest mu ona już w takiej skali potrzebna a co za tym idzie, dziecku będzie musiała zostać podana glukoza, aby wyrównać poziom glikemii.

• hipokalcemia (niski poziom wapnia) oraz hipomagnezemia (niski poziom magnezu). Te zaburzenia mogą dawać następujące objawy: nadmierna senność, drgawki, problemy ze strony układu oddechowego i układu krążenia.

Samokontrola glikemii:

Jednym z najważniejszych zadań dla kobiety z wykrytą cukrzycą ciążową jest samokontrola glikemii. Samokontroli dokonuje się przy użyciu glukometru, minimum 4 razy dziennie – na czczo i po godzinie od zjedzenia każdego z trzech głównych posiłków. Kilka razy w tygodniu warto również mierzyć glikemię w nocy tj. Ok 3-4.00. W nietypowych przypadkach lekarz może zalecić także częstsze samokontrole glikemii oraz pomiary poziomu ciał ketonowych z moczu.

ZA DOCELOWE UZNAJE SIĘ NASTĘPUJĄCE WARTOŚCI GLIKEMII W SAMOKONTROLI

• na czczo i przed posiłkami: 70–90 mg/dl (3,9–5,0 mmol/l)
• maks. glikemia w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku: < 140 mg/dl (< 7,8 mmol/l)
• między godziną 2.00 a 4.00: > 70–90 mg/dl (> 3,9–5,0 mmol/l)

Cukrzyca ciążowa a aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna jest kluczowym elementem poprawiającym działanie insuliny. Poza odpowiednią dietą, codziennie powinniśmy więc zadbać o odpowiednią porcję ruchu, aby utrzymać poziom cukru we krwi na odpowiednim poziomie.

• KOBIETA AKTYWNA PRZED CIĄŻĄ – Jeśli przyszła mama nie ma przeciwwskazań do kontynuowania aktywności fizycznej sprzed ciąży, warto, aby nadal była aktywna i kontynuowała treningi dostosowane do zaawansowania ciąży.
• BRAK AKTYWNOŚCI PRZED CIĄŻĄ – Jeśli przyszła mama nie była aktywna fizycznie przed ciążą, warto włączyć do codziennego dnia choćby niewielkie aktywności np. codzienny 30 minutowy spacer. Każda aktywność fizyczna jest lepsza niż żadna!

WYBÓR RODZAJU AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ W CIĄŻY (ZAWSZE!) NALEŻY PRZEDYSKUTOWAĆ Z LEKARZEM.

Leczenie cukrzycy ciężarnych

Podstawą leczenia cukrzycy ciążowej jest zmiana stylu życia – wprowadzenie odpowiedniej diety, aktywności fizycznej oraz samokontrola glikemii.

Kiedy stosowana jest insulina?

Decyzję o rozpoczęciu podawania insuliny podejmuje lekarz, gdy stężenie glukozy mierzonej przy użyciu glukometru przekracza na czczo 90 g/dl, a godzinę od rozpoczęcia posiłku – 140 mg/dl oraz, gdy żadne modyfikacje diety i stylu życia nie przynoszą poprawy w wynikach.

Dzienniczek kontroli glikemii w cukrzycy ciążowej

Jedną z bardziej praktycznych porad przy cukrzycy ciążowej jest prowadzenie dzienniczka samokontroli. Dzięki regularnym zapiskom, kobieta jest w stanie zauważyć po jakich produktach poziom glukozy we krwi jest za wysoki, a po jakich zbliżony do prawidłowych wartości.

POBIERZ DZIENNICZEK KONTROLI GLIKEMII 

Główne zasady diety w cukrzycy ciążowej:

• ZAPLANUJ TRZY POSIŁKI GŁÓWNE I 3 PRZEKĄSKI (I i II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolacja, przekąska przed snem).
• PRZESTRZEGAJ DIETY Z NISKIM INDEKSEM GLIKEMICZNYM* Dieta z niskim IG, bogata w błonnik wiąże się uzyskaniem pożądanej glikemii na czczo i po posiłkach.
• Owoce i węglowodany proste WPROWADZAJ DO DIETY JAKO SKŁĄDNIK posiłków głównych. Podjadanie owoców lub słodyczy miedzy posiłkami, powoduje skoki cukru we krwi i pobudza trzustkę do ciągłego wydzielania insuliny.
• ZADBAJ O WSZYSTKIE MAKROSKŁADNIKI
  • 40 – 45% węglowodanów przede wszystkim o niskim indeksie glikemicznym oraz bogatych w skrobię oporną i błonnik, z ograniczeniem produktów z mąki wysoko oczyszczonej;
  • 30% białka pochodzenia zwierzęcego i roślinnego w równych ilościach;
  • 20 – 30% tłuszczów, z przewagą wielonienasyconych tłuszczów roślinnych bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3.
• DODAJ NIEWIELNI POSIŁEK SPOŻYWANY OKOŁO 30 MINUT PRZED SNEM Zabezpiecza przed hipoglikemią nocną i ketogenezą głodową. Posiłek ten powinien zawierać około 25 g węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym lub produkty zawierające skrobię oporną.

Przykłady posiłków przed snem:

• Kanapka:
  • kromka chleba żytniego razowego (lub inne pieczywo pełnoziarniste albo chlebek z niskim IG z dobrej piekarni) około 35 g +
    • hummus,
    • pasta jajeczna lub jajko na twardo
    • szynka dobrej jakości
    • ser biały
    • domowy twarożek na bazie sera twarogowego lub serka grani np. z koperkiem, rzodkiewką, ogórkiem
    • pasta warzywna ze strączkami (można użyć takich gotowych ze sklepu z dobrym składem albo przygotować np. domową pastę z zielonego groszku, soczewicy, fasoli)
    • pasta z tofu lub samo tofu
    • masło orzechowe
      • dodatkowo do kanapki zjedz warzywa: ogórek, pomidor, papryka, ogórek kiszony itp.

• Jogurt naturalny bez cukru z dodatkiem otrębów owsianych i posiekanych orzechów lub pestek lub siemienia lnianego
• Serek wiejski lub twarożek domowy z warzywami + chrupkie pieczywo